Tijd voor een andere route
Op het Innovatiescorebord 2022 van de Europese Commissie prijkt Wallonië op de 67e plaats van in totaal 240 Europese regio’s en de innovatiescore zit in stijgende lijn. Het gewest wordt dan ook erkend als een ‘Sterke Innovator’. Toch liggen er grote uitdagingen, waaronder de lage impact van O&O op de regionale ontwikkeling. Het Institut Destrée beschouwt een bbp per inwoner van 87 als relatief zwak, zeker in vergelijking met andere regio’s met een vergelijkbare innovatie-index.
Innovatie en economie in Wallonië: waarom zo’n divergentie?
De troeven van Wallonië liggen in zijn O&O-intensiteit : 3,3% van het bbp in 2019. Dat is meer dan het EU-gemiddelde van 2,2% en ligt in lijn met de doelstellingen van de Europa 2020-strategie. Bedrijven spelen een belangrijke rol in O&O-activiteiten en zijn goed voor 2,8% van het bbp. Het hoger onderwijs draagt dan weer 0,5% bij.
Maar er zijn een aantal pijnpunten op het vlak van ondernemerschap, levenslang leren, digitale skills, innovatie van productieprocessen en de bijdrage van de publieke sector aan de O&O-uitgaven. Werk aan de winkel dus.
Vooral verontrustend zijn indicatoren als werkgelegenheid in kennisintensieve activiteiten en innovatieve kmo’s, samenwerking tussen het bedrijfsleven en de wetenschappelijke wereld, bescherming van intellectuele eigendom en doorstroming van kennis van onderzoek naar de bedrijfscontext.
De impact van uitgaven vergroten
Zeker in een Europese context waarin de overgang naar een groene en digitale economie topprioriteit is, kunnen deze zwakke punten grote obstakels vormen voor de ontwikkeling van Wallonië. De uitdaging bestaat er dan ook in om een innovatievriendelijke omgeving te creëren en de gewestelijke en federale instrumenten aan te passen. Tegelijk moet er maximaal voordeel worden gehaald uit de flexibeler regels die Europa voorstelt, met name via de Net Zero Industry Act.
Kortom, ondanks tastbare vooruitgang op het vlak van innovatie en O&O moet Wallonië de impact van zijn investeringen versterken met het oog op een succesvolle en duurzame economische transitie. Dat zal extra inspanningen vergen.
Roadmap naar duurzame welvaart
#1 Versterking van de steun voor O&O
Agoria beveelt aan om de “onderzoeksvoorheffing” te behouden, een overheidsbudget op middellange termijn voor R&D&I te garanderen, de definitie van de voor steun in aanmerking komende innovaties te verruimen, en de financierings- en steunmogelijkheden van het Europees decreet te maximaliseren. De samenwerking tussen verschillende spelers zoals kmo’s, grote bedrijven, universiteiten, onderzoeks- en opleidingscentra moet worden versterkt. Dit is vooral belangrijk wanneer twee spelers betrokken zijn, waaronder minstens één onderneming. Agoria pleit ook voor de mogelijkheid om te kiezen tussen subsidies en terugbetaalbare voorschotten voor Experimentele Ontwikkelingsprojecten, ook als het project door een individuele onderneming wordt uitgevoerd. Het is bovendien belangrijk om de omzetting van de Europese regelgeving in het regionale decreetkader te herzien om de ondersteuningsmogelijkheden te maximaliseren.
#2 Ga voor een eenvoudig beleid voor innovatieondersteuning, op maat van bedrijven
Elke speler die innovatie ondersteunt – de administratie, clusters, onderzoekscentra, incubatoren en Wallonie Entreprendre – moet een duidelijke rol toebedeeld krijgen. Om doeltreffend in te spelen op de behoeften van bedrijven zijn solide partnerschappen tussen die actoren bovendien cruciaal.
Er moet een heroriëntatie en consolidatie komen van de Waalse strategie Spécialisation Intelligente en de strategische innovatie-initiatieven (IIS) rond concurrentieclusters (‘pôles de compétitivité’) die hebben bewezen dat ze innovatie kunnen organiseren.
Tot slot benadrukt Agoria de noodzaak om de administratie voldoende middelen en instrumenten te geven. Zo kan ze dossiers makkelijker en vlotter verwerken, subsidies sneller uitbetalen en bedrijven beter op de hoogte houden van de voortgang van hun aanvragen. Bovendien moeten de administratieve lasten in verhouding staan tot het gevraagde budget en is een strikte controle op het gebruik en de impact van budgetten voor innovatie en O&O essentieel, met name door een onderscheid te maken tussen de verschillende soorten spelers.
#3 Maak jongeren en werknemers warm voor een STEAMS-loopbaan
Ook jongeren en werknemers zin geven in een STEAMS-loopbaan (Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics) kan helpen om de tewerkstelling in O&O op te krikken. Daarvoor is het belangrijk om het STEAMS-plan van PRW uit te rollen. Dat wil STEAMS-opleidingen aantrekkelijker maken – inclusief een specifieke aanpak voor vrouwen – en ouders, leraren en leerlingen al vanaf de basisschool bewustmaken.
Technology for a better world
Bij Agoria zijn we gepassioneerd door het potentieel van technologie. Wij geloven dat technologie niet alleen de huidige uitdagingen kan oplossen, maar ook de wereld kan verbeteren. In onderzoek, ontwikkeling en innovatie ligt de sleutel om deze ambities te realiseren. Wil Wallonië op de Europese competitiviteitstrein blijven, dan is het een must dat het gewest zich aanpast. Door de flexibelere EU-regels over te nemen, bijvoorbeeld, waarmee de Europese Commissie technologieën promoot die meer rekening houden met de planeet.