Help ons om de elektriciteitsfactuur te verlagen en intermodaliteit te ontwikkelen!

Alleen hinkt de uitrol van de slimme meter, essentieel voor de brede invoering van dergelijke deelsystemen, sterk achterop in Wallonië. Eind 2022 was slechts 7% van de analoge meters vervangen door digitale exemplaren. 

Daarnaast ontbreekt er, in tegenstelling tot Vlaanderen, een nauwkeurig wetgevend kader voor de exploitatie van lokale hernieuwbare bronnen. Dit is een belangrijke verzuchting van de lokale industrie.

De afwezigheid van een stimulerend netwerktarief voor uitwisselingen binnen hernieuwbare energie- of burgergemeenschappen vormt een ander obstakel. Daardoor moeten de leden van zo’n collectief de kosten voor het gebruik van de netten volledig zelf dragen. 

Om dergelijke energiegemeenschappen in heel Wallonië te stimuleren, is het essentieel om grote energieverbruikers te betrekken. Denk hierbij aan industriezones en openbare gebouwen. Het doel is om tegen 2030 industriële sites om te vormen tot innovatielaboratoria voor dergelijke energiegemeenschappen. 

Tot slot blijven de hoge energiekosten een serieus probleem. In tegenstelling tot andere Europese regio’s bestaan er geen fiscale vrijstellingen. Daardoor wordt het concurrentievermogen van de volledige Waalse industrie ondermijnd. Vandaag liggen de elektriciteitskosten voor onze bedrijven tot 23% hoger dan in de buurlanden.

Sinds 1995 nam het wegverkeer met maar liefst 33% toe, op het snelwegennet zelfs met 63%. Maar op dit moment zijn alternatieven zoals het spoor of de binnenwateren niet in staat om grote hoeveelheden vracht te verwerken en zo de congestie op de weg te verlichten. 

In Wallonië tekent de transportsector met 21% de op een na grootste uitstoot van broeikasgassen op. Ter vergelijking: in 1990 was nog maar 12% (IWEPS). Maar er is ook goed nieuws: elektromobiliteit is terrein aan het winnen. Tegen 2022 zal 1 op 4 nieuwe auto’s en 1 op 3 bedrijfswagens een oplaadpunt hebben. 

Volgens prognoses zou het Belgische wagenpark tegen 2030 grotendeels geëlektrificeerd zijn, goed voor 1,5 miljoen elektrische auto’s en 500.000 herlaadbare hybridewagens. Het vrachtvervoer zal dezelfde trend volgen: de helft van alle nieuwe vrachtwagens zal een nuluitstoot hebben. 

Met minder dan 10% van alle Belgische oplaadpunten heeft Wallonië echter een nijpend tekort aan laadcapaciteit. Actief inzetten op de ontwikkeling van geschikte infrastructuur is dus meer dan ooit de boodschap om de overgang naar duurzaam wegvervoer ook echt waar te maken. 

Multimodaliteit is een aantrekkelijke piste, maar ook daar liggen nog grote obstakels. Zo zijn er te weinig verbindingen met het openbaar vervoer. Verder maken ook de ontoereikende wacht- en parkeerfaciliteiten de trein weinig aantrekkelijk. 

De verdere ontwikkeling van de binnenvaart wordt dan weer afgeremd door een tekort aan personeel, wat leidt tot hogere kosten en schaarste aan competenties. De trend naar grotere schepen is ingezet, maar daarvoor is meer haveninfrastructuur nodig.

Tijdens de vorige legislatuur heeft de Waalse regering de nadruk gelegd op een aantal grote projecten om de renovatiegolf op gang te brengen. Daarnaast legden de overstromingen van 14 tot 16 juli 2021 terecht de nadruk op noodhulp en het herstel van het rampgebied. 

Wallonië telt bijna 1,7 miljoen gebouwen met ongeveer evenveel wooneenheden (2022). De structuur van de Waalse woningmarkt wordt gekenmerkt door een overwicht van koopwoningen (bijna 70%) en een groot aandeel vrijstaande woningen (70%) ten opzichte van appartementen. Met 7% heeft de sociale huurmarkt een vrij beperkt aandeel in het patrimonium. 

In het Wallonië zijn gebouwen verantwoordelijk voor het grootste deel van de broeikasgasemissies (na vervoer), namelijk 7,3 Mton CO2-eq of 30% van de niet-ETS-broeikasgasemissies in 2019 (bron: PACE 2023): 

• Residentieel: 80% van de Waalse broeikasgasemissies is afkomstig van gebouwen. 
• Niet-residentieel: 20% van de Waalse broeikasgasemissies komt van gebouwen. 

Het Waalse beleid zette al enkele belangrijke stappen. Zo juicht Agoria het voornemen van de regering toe om een renovatieverplichting in te voeren op basis van verkoop en verhuur. Deze maatregel sluit immers goed aan bij de structuur van de Waalse woningmarkt – gedomineerd door eigenaar-bewoners. 

We vinden het ook zeer positief dat er binnen PACE gewerkt wordt aan de versterking van de zogeheten energiehuizen. Die hebben als taak om huiseigenaren te informeren over hun renovatie- en financieringsmogelijkheden en de geldende regelgeving. De uitdaging zal zijn om tijdens de volgende legislatuur verder te gaan op de ingeslagen weg.

#1 Bevorder de samenwerking met het oog op Europese financiering 

Om de klimaat- en energietransitie te versnellen, moedigt Agoria het gewest aan om expertise uit de publieke en de privésector te combineren. Ondernemers die een sectorakkoord ondertekenden, zullen zo de juiste ondersteuning krijgen bij de samenstelling van hun dossier met het oog op financiering uit het Innovatiefonds. 

#2 Stimuleer de ontwikkeling van hernieuwbare energie en meer netwerkcapaciteit 

Om aan de groeiende vraag naar elektriciteit te voldoen en de netcapaciteit te verhogen, zijn dit onze aanbevelingen: 

• Rol de slimme meter massaal uit. Die is namelijk noodzakelijk om energiegemeenschappen op te zetten. 
• Moedig elektriciteitsdelen aan door de netwerktarieven aanzienlijk te verlagen voor zelf opgewekte hernieuwbare elektriciteit die binnen eenzelfde gebouw of een gedeelde eigendom wordt verbruikt. 
• Stel een specifiek wetgevend kader op voor peer-to-peer-verkoop van stroom. 
• Leg tarieven vast voor energiegemeenschappen op basis van de ‘werkelijke kosten van netwerken’. 
• Voer een aanmoedigingstarief in voor klanten op middenspanning (MT) om de flexibiliteit verder te stimuleren. 
• Bevorder het gebruik van stroomafnameovereenkomsten (Contrats d’Achat d’Électricité of PPA’s).

#3 Verbreed het wetgevende kader 

In samenwerking met de federale overheid en de andere gewesten moet er een wettelijk kader komen voor de ontwikkeling van de nodige netinfrastructuur, inclusief interconnecties voor waterstof (H2) en koolstofafvang en -opslag (CCS). 

#4 Neem de belemmeringen weg voor de uitrol van windenergie op land 

Agoria pleit voor de invoering van een helder en beknopt wettelijk kader dat het regionale, lokale en intergemeentelijke niveau integreert. We bevelen ook de invoering aan van een planningstool voor ruimtelijke ordening om de regionale planning te verbeteren. Tot slot raden we de ontwikkeling aan van een duidelijke strategie om omgevingseffecten te evalueren en op te volgen. Zo kunnen eventuele nadelige effecten tijdig worden opgespoord en aangepakt. 

#5 Bepaal tarieven voor het delen van hernieuwbare elektriciteit op basis van werkelijke netwerkkosten 

Agoria pleit voor tarieven op basis van werkelijke netwerkkosten voor het delen van zelf opgewekte elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Het doel: de netwerkkosten aanzienlijk verlagen wanneer deze energie binnen hetzelfde gebouw of flatgebouw wordt verbruikt.

#6 Ondersteun de overgang naar multimodale mobiliteit 

Agoria stelt voor om de verkeerscongestie te verlichten aan de hand van een intelligente kilometerheffing voor alle types van voertuigen. Daarnaast raden we aan om het multimodale vrachtvervoer op regionale schaal doeltreffender te maken. 

#7 Verminder de milieu-impact van transport 

De bevordering van emissievrije mobiliteit voor personen en goederen staat of valt met een geschikt elektriciteitsnetwerk en de nodige laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen. De verdere ontwikkeling hiervan wordt met de dag crucialer. 

#8 Investeer in vaste en duurzame mobiliteitsinfrastructuur 

Dit is een van onze belangrijkste aanbevelingen: waarborg de toegankelijkheid van alle kleine stations en haltes, voor alle vervoersmiddelen. 

#9 Zet maximaal in op de mobiliteit van morgen 

Stimuleer innovatie, opleiding, digitalisering en nieuwe technologieën om de mobiliteit van morgen te garanderen. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van autonoom rijden en navigeren, ondersteund door de nodige infrastructuur en een passend wetgevend kader.

#10 Voer de renovatieverplichtingen van PACE 2030 uit 

Agoria moedigt de volledige uitvoering aan van de renovatieverplichtingen van PACE 2030 om klimaatneutraal bouwen in Wallonië te promoten. 

#11 Maak werk van een transversaal plan voor publieke investeringen 

Ontwikkel een 10-jarig investeringsplan dat specifiek gericht is op de renovatie van gebouwen, als aanvulling op het Waalse energie- en klimaatbeleid. 

#12 Laat het EPC evolueren naar klimaatneutrale gebouwen 

Agoria pleit voor wijzigingen aan het EPC om te voldoen aan de nieuwe vereisten van de Richtlijn Energieprestatie van Gebouwen (EPBD). 

#13 Maak de switch naar premies gebaseerd op energieprestatie 

Agoria stelt voor om de bestaande premies aan te passen zodat ze gebaseerd zijn op de energieprestatie van het gebouw in plaats van op andere criteria.

#14 Versnel de klimaatvriendelijke renovatie van openbare gebouwen 

Lever meer inspanningen om het klimaat van openbare gebouwen te renoveren, door bijvoorbeeld gebruik te maken van vastgoedstrategieën en het kadaster om klimaatneutraliteit te bereiken. 

#15 Sensibiliseer rond technologische opties voor klimaatvriendelijke renovatie 

Eigenaars van een woning moeten op de hoogte zijn over de technologische opties voor een klimaatvriendelijke renovatie van hun woning. Zo kunnen ze de beste aanpak kiezen voor hun gebouw en in functie van hun beschikbare budget. 

#16 Verhoog de adviescapaciteit rond klimaatvriendelijk renoveren 

Er moet meer capaciteit komen om eigenaars van een woning te adviseren over duurzame renovatie. De ondersteuning vanuit Energiehuizen promoten is dan ook een must.