Tijd voor een andere route
Om mee de energie- en klimaattransitie mogelijk te maken, heeft Brussel twee grote troeven in handen: mobiliteit en gebouwen. In beide domeinen staat de volgende regering voor een scherpe keuze: mondjesmaat vooruitgang blijven boeken of een versnelling hoger schakelen om de leefbaarheid in onze hoofdstad op een ecologische manier te garanderen.
Stijgende vraag naar slimme, groene en veilige mobiliteit
Alle wegen in België leiden naar … Brussel. Dat geeft het gewest een enorm economisch groeipotentieel. Maar om dat potentieel waar te maken, is dringend actie nodig.
Laadinfrastructuur ontoereikend
De snelle elektrificatie van onze samenleving laat zich het sterkste voelen in de mobiliteitssector. Ter illustratie: 1 op de 4 ingeschreven personenwagens in 2022 was elektrisch. Bij bedrijfswagens was de verhouding zelfs 1 op 3. En dit is nog maar het begin.
Hoe gaan we die elektrische wagens allemaal laden? Vandaag telt Brussel 1.800 laadpunten, in 2025 moeten dat er 9.500 zijn, en tegen 2035 gaan we naar 22.000. De enige mogelijke conclusie: om Brussel aantrekkelijk te maken voor elektrische rijders zijn deze streefdoelen ruim onvoldoende.
Nood aan grotere capaciteit van het net
Enkel meer laadpunten bouwen, is trouwens niet voldoende. Ze moeten ook voorzien worden van energie. Zo bedraagt de totale elektriciteitsbehoefte van het Brusselse gewest vandaag 5.220 GWh, maar door de elektrificatie van het transport zal die de volgende jaren stijgen met 31%. Wachten tot de bevoorradingszekerheid in het gedrang komt, is geen optie. Agoria ziet de uitbouw van voldoende net- capaciteit als een prioriteit voor de volgende legislatuur.
Gevraagd: futureproof infrastructuur
Almaar meer nieuwe voertuigen zijn uitgerust met geautomatiseerde functies en zijn ook sterk geconnecteerd. Het is daarom belangrijk om onze weginfrastructuur en communicatienetwerken, zoals 5G of 6G, hieraan aan te passen of uit te breiden. Nieuwe technologieën zoals coöperatief-intelligente transportsystemen kunnen allerlei externe informatie (snelheidsadvies, alternatieve routes, etc.) beschikbaar maken in het voertuig. Willen we onze hoofdstad toegankelijk houden voor zowel Brusselaars als pendelaars, dan moeten we deze richting uit.
Elektrische mobiliteit is een brandend actueel thema. Het is evenwel ook belangrijk om de bijdrage van andere lage-emissietechnologieën in te schatten. Denk bv. aan alternatieve en synthetische brandstoffen (RFNBO’s).
Fietspaden? Ja. Slimme fietsinfrastructuur? Ook Ja.
Tijdens de voorbije legislatuur investeerde Brussel heel wat in de aanleg van fietspaden en -snelwegen. Echter, het aantal kilometer nieuwe fietsroutes mag niet het enige succescriterium zijn. Grijp de kans om de fietsinfrastructuur ook slim, energie-efficiënt en futureproof te maken, zonder compromissen te sluiten op het gebied van veiligheid en comfort. En doe dit met respect voor fauna en flora. Ledverlichting heeft bijvoorbeeld voordelen op het vlak van levensduur en energie-efficiëntie, en is bovendien dimbaar om fauna en flora te sparen in groene zones.
Benadeling van lokale dienstverleners en producenten
Bij overheidsopdrachten rond mobiliteit ziet Agoria een toenemende instroom aan inschrijvers uit derde landen. Deze werken vaak met bijzonder lage prijzen, bedenkelijke veiligheidsprocedures en dito arbeids- en milieuvoorwaarden. In de EU bestaan wel regels om oneerlijke concurrentie tegen te gaan, maar die zijn niet altijd gekend en worden onvoldoende toegepast.
Bouwen aan een klimaatneutraal gebouwenpark
Gebouwen zijn enorme energieverbruikers en zijn ook goed voor het leeuwendeel van de broeikasgasemissies in onze hoofdstad. Maken we hier een verschil, dan kunnen we écht impact hebben op het klimaat en onze leefomgeving. De toon is alvast gezet, nu volhouden.
Renolution wijst de weg
Renolution is de strategie van het Brusselse gewest voor de renovatie van Brusselse gebouwen. Het doel: beter, sneller en meer gebouwen renoveren om het gemiddelde energieverbruik van de woningen tot een derde te beperken en tegen 2050 klimaatneutraliteit in de tertiaire sector te bereiken.
De positieve stappen zijn legio. De betaalbaarheid en markstabiliteit liggen onder de loep, er wordt uitdrukkelijk ingezet op hernieuwbare energiebronnen, het EPB-beleid krijgt een harmonisatie en investeerders krijgen begeleiding.
Agoria prijst ook de versnelling in het klimaatneutraal maken van publieke gebouwen, met RenoClick als oriënterend programma.
Bijzondere marktstructuur
Typerend voor de Brusselse marktstructuur is het hoge aandeel appartementsgebouwen (60%) en een dominante huurmarkt (60%), in tegenstelling tot Wallonië en Vlaanderen waar de eigenaarsmarkt met een aandeel van ca. 70% meer dominant is.
De geplande renovatieverplichting voor residentiële en niet-residentiële gebouwen vanaf 2025 houdt hier rekening mee. Er is ingezet op een stapsgewijze verplichting die past bij het hoge huurmarktaandeel in Brussel.
EPB-certificaat als graadmeter
In Brussel staan bijna 200.000 gebouwen, goed voor meer dan 500.000 wooneenheden. De gemiddelde klimaatprestatie van het gebouwenpark wordt gemeten met het EPB-certificaat. Vandaag is die enkel beschikbaar voor kantoren en woningen, en naar schatting heeft slechts 10% van de residentiële gebouwen een label C+ of hoger.
Agoria is tevreden over de uitbreiding van een verplicht EPB-certificaat voor alle gebouwen. Wel is het nog een open vraag of die verplichting ook zal worden uitgebreid voor alle tertiaire gebouwen, waaronder winkels en restaurants.
Bewustwording groeit
De talrijke stappen die de Brusselse overheid nam, leidden tot een grotere bewustwording bij burgers en bedrijven rond de noodzaak van klimaatneutraal (ver)bouwen. We zien dit aan de sterke groei in aanvragen voor renovatieadvies bij bijvoorbeeld Homegrade. De komende legislatuur moet deze trend in gang houden.
Roadmap naar duurzame welvaart
Mobiliteit
#1 Pak het fileprobleem aan met multimodale mobiliteit
Voer voor alle voertuigen een slimme kilometerheffing in die rekening houdt met onder meer de locatie en het tijdstip van de verplaatsing. Zorg hierbij voor een afstemming met de verschillende gewesten om dubbele belastingen te vermijden. Investeer daarnaast in een kwalitatief wegennetwerk met intelligente verkeersinfrastructuur (bv. slimme verkeerslichten), en pas slim en dynamisch verkeersmanagement toe.
#2 Verminder de impact van mobiliteit op klimaat en milieu
Agoria zet hiervoor deze punten op de agenda:
- Mik op 20.000 publieke laadpunten tegen 2024 – niet op 9.500 laadpunten tegen 2025 en 22.000 tegen 2035. Bovendien mag het target voor snelle en ultrasnelle laadstations ambitieuzer: 800 stations tegen 2029. Tot slot, begin vandaag aan een toekomstgericht plan voor de uitrol van laadinfrastructuur voor vrachtvervoer.
- Werk aan een masterplan voor de versterking van het elektriciteitsnet, dat klaar is voor de transitie naar elektrisch personen- én vrachtvervoer. Daarom dringt Agoria aan op een snelle herevaluatie van het investeringsplan van Sibelga, inclusief de invoering van slimme netten en de omschakeling van het 230 V-net naar een 400 V-net.
- Maak voldoende groene energie beschikbaar voor de elektrificatie van het wegtransport.
#3 Investeer in een duurzame en toekomstbestendige mobiliteitsinfrastructuur
#4 Zet in op innovatie, opleidingen, digitalisatie en nieuwe technologieën voor de mobiliteit van morgen
#5 Werk samen aan een coherent en efficiënt mobiliteitsbeleid
De bouw van de nieuwe metrolijn 3, die het noorden met het zuiden van Brussel verbindt, is erg belangrijk voor het gewest en het ontwarren van de mobiliteitsknoop. De overheid moet het Belirisfonds, dat oorspronkelijk in het leven is geroepen om grote strategische investeringen te financieren, inzetten voor de financiering van dit grote mobiliteitsproject.
Klimaatneutraal bouwen
#6 Ontwikkel een transversaal, tienjarig overheidsinvesteringsplan voor gebouwen complementair aan het Brusselse energie- en klimaatbeleid (LKEP).
#7 Professionaliseer het EPB-kader (bv. beoordelings-, toetsings- en adviesinstrument) voor een toekomstgericht klimaatbeleid, bij voorkeur samen met de andere gewesten. Breid de bestaande EPB-certificaten uit naar systemen voor tertiaire gebouwen die geen kantoor zijn. Laat het EPB-certificatiesysteem evolueren naar zero-emission (ZEB) in functie van de nieuwe vereisten vanuit de Richtlijn Energieprestatie van Gebouwen (EPBD).
#8 Zet een samenwerkingsplatform op met ministers, administraties en stakeholders voor de ondersteuning van lokale besturen. Voorzie daarin de nodige expertise voor de implementatie van een langetermijnrenovatiestrategie, de aantrekking van Europese financiering, en eventueel de uitbreiding van het aanbod klimaatneutrale sociale woningen (zie voorbeeld Netwerk Klimaat in Vlaanderen).
#9 Ga verder met Renolution als overkoepelend herkenningspunt
#10 Hou vast aan RenoClick voor de versnelde renovatie van publieke gebouwen
#11 Zet in op meer adviescapaciteit rond klimaatrenovatie richting woningeigenaren via Homegrade
#12 Maak werk van een groene taxshift in samenwerking met de federale overheid en de andere gewesten
Technology for a better world
Vanuit de technologische sector ondersteunen we de Europese Green Deal en Fit for 55. Het zou mooi zijn als Brussel, de hoofdstad van Europa, hierin een lichtend voorbeeld was. Door een versnelling hoger te schakelen op het vlak van groene mobiliteit en klimaatneutrale gebouwen kunnen we de Brusselse ecologische voetafdruk drastisch verkleinen. Eén ding is zeker: Agoria staat klaar met raad en daad.