Brussel als digitale hoofdstad

De werkgelegenheid in de ICT-sector is in 10 jaar tijd (2012-2022) met bijna een derde gestegen. Daarbovenop werkt meer dan 60% van de digitale experts buiten de ICT-sector, onder andere in de financiële, publieke en industriële sector. Kortom: digitalisering is alomtegenwoordig.

Volgens de European Digital Economy and Society Index (DESI) heeft België vooruitgang geboekt op sommige gebieden van de ontwikkeling van de digitale economie en samenleving, maar verliest het consistent terrein op andere Europese landen. 

Concreet is ons land tussen 2015 en 2022 gedaald van de 5e naar de 16e plaats. Spanje is in dezelfde periode opgeklommen van de 17e naar de 7e plaats, onder impuls van een sterk en ambitieus digitaal beleid (España Digital 2026). 

In deze context zijn de initiatieven van Brussel positief, maar ontoereikend. Als digitale hoofdstad van Europa moet Brussel zijn ambities verhogen en zijn acties beter coördineren met de andere Belgische entiteiten, zodat we er met z’n allen naar kunnen streven om tegen 2030 terug te keren naar de top 5. Samen staan we sterk!

Om competitief te blijven in het licht van de digitale transformatie die alle sectoren van de samenleving en de economie beïnvloedt, heeft Europa het ambitieuze Path to Digital Decade-programma gelanceerd. 

Daarin zijn 4 actiegebieden vastgelegd: versterking van digitale vaardigheden en deskundigen, investeringen in geavanceerde digitale infrastructuren die optimale veiligheid garanderen, versnelling van de digitale transformatie van bedrijven en digitalisering van overheidsdiensten. 

1. Digitale vaardigheden 

België staat met zijn 13e plaats net boven het Europese gemiddelde (DESI). Ons land blijft evenwel achter wat betreft het aandeel ICT-afgestudeerden – 2,2% tegenover een Europees gemiddelde van 3,9%. Ondanks initiatieven van publieke en private spelers (zoals digital.city.brussels) is er een gebrek aan digitale basisskills en experts, onder meer in cyberveiligheid en AI/data. 

2. Veilige digitale infrastructuur 

Krachtige en veilige vaste en mobiele telecomnetwerken zijn cruciaal voor een gezonde digitale economie en maatschappij. Het aantal cyberaanvallen in België is met 37% toegenomen tussen 2019 en 2021. Hoog tijd dus om het gebrek aan maturiteit op het vlak van cyberveiligheid in de publieke en private sector aan te pakken, net zoals het tekort aan experts in cyberveiligheid (ongeveer 4.000 vacatures in alle sectoren in België).

3. Digitale versnelling van bedrijven 

Nieuwe technologieën, gegevens en innovatie 

Nieuwe technologieën (AI, Web 3.0, 5G, blockchain, XR/VR, cyberbeveiliging, etc.) en de data-economie worden steeds belangrijker en bieden oplossingen voor een reeks maatschappelijke en economische uitdagingen. Daarnaast is de uitdaging voor België vandaag niet zozeer om nieuwe start-ups te creëren, als wel om bestaande innovatieve start-ups en scale-ups te laten groeien. 

Digitale versnelling in kmo’s 

Wat de integratie van digitale technologieën in kmo’s betreft, is België gedaald van de 3e naar de 6e plaats. En hoewel 65% van hen een basisniveau van digitale intensiteit heeft (Europees gemiddelde: 55%), mogen we niet werkeloos toezien en blijft het activeren van bedrijfsleiders een prioriteit. 

Digital4Sustainability 

Digitale technologie is een van de oplossingen om de uitdagingen rond duurzaamheid aan te pakken (zie bv. de Digital4Climate-studie van Agoria & Accenture, 2022). Maar er is ruimte voor verbetering, want slechts 56% van de Belgische bedrijven heeft een gemiddelde tot hoge intensiteit van groene, ICT-gedreven acties – tegenover een Europees gemiddelde van 66% (DESI). 

4. Digitalisering van overheidsdiensten 

Ondanks enige vooruitgang blijft België met zijn 16e plaats onder het Europese gemiddelde (DESI). Ondanks enige vooruitgang is er op dit vlak nog veel te doen. De Brusselse regering moet zich blijven focussen op de digitalisering van overheidsdiensten en e-health, in samenwerking met de privésector

#1 Vergroot het aanbod aan trainingen voor digitale experts en stimuleer digitale vaardigheden 

Agoria pleit voor de ontwikkeling van een nieuw ecosysteem in samenwerking met publieke (universiteiten, opleidingsinstellingen ...) en private (academies ...) partners, om het aanbod en de kwaliteit van digitale opleidingen te verbreden, in het bijzonder op het gebied van AI/data en cyberbeveiliging. Een bron van inspiratie: de Cyber Skills Academy of de Cybercampus in Frankrijk. 

Stimuleer ook de ‘niet-reguliere’ opleidingen door ze o.a. in kaart te brengen (mapping). Moedig bedrijven aan om een beroep te doen op dit type van vorming en breng ook de impact van (vraaggestuurde) ‘niet-reguliere’ opleidingen in rekening voor de DESI-index. 

Integreer het aanleren van digitale vaardigheden in alle onderwijs- en opleidingsniveaus, met inbegrip van met name AI, cyberbeveiliging en digitale ethiek (zie ook hoofdstuk Onderwijs en opleiding en hoofdstuk Arbeidsmarkt) (bijvoorbeeld om buitenlandse werknemers aan te trekken naar België).

#2 Ontwikkel een veilige digitale infrastructuur 

Agoria beveelt aan om een nationaal strategisch stappenplan te implementeren om de ontwikkeling van vaste en mobiele telecomnetwerken te optimaliseren (zie hoofdstuk Telecom). 

Maak werk van een ambitieuze, gecoördineerde activeringscampagne op regionaal en nationaal niveau, gericht op het management in de private en publieke sector, om een cyberveiligheids-/weerbaarheidsplan aan te nemen. 

#3 Versnel de digitale transformatie 

Nieuwe technologieën, data en innovatie 

Om het concurrentievermogen van onze kmo’s te stimuleren, is het cruciaal om samenwerking met digitale leveranciers aan te moedigen als onderdeel van Business 4 Business-innovatieprojecten rond nieuwe technologieën (AI, Metaverse, 5G, blockchain, enz.) en maatschappelijke innovatie (Digital4Sustainability, EduTech & HealthTech). Een voorbeeld: het Start AI-model van DigitalWallonia. 

Brussel moet ook doorgaan met de uitvoering van een datastrategie (met een duidelijke rol voor de overheid ten opzichte van de privésector) en ervoor zorgen dat het Gewest kan aansluiten op regionale en Europese dataruimtes. 

Tegelijkertijd is het essentieel om de groei van scale-ups actief te ondersteunen door middel van een gecoördineerd programma dat (1) hun financiering via finance.brussels, (2) internationale zichtbaarheid door de uitbreiding van scale.brussels en (3) de overdracht van deep tech omvat. Mogelijke bronnen van inspiratie zijn Scaleup Vlaanderen of het Franse French Tech-plan.

Programma’s voor de digitalisering van kmo’s versterken 

Agoria beveelt aan om de bestaande programma’s voor de digitalisering van kmo’s te optimaliseren. Leg daarom de nadruk op het activeren van kmo-managers op het vlak van digitale strategie en change management en niet alleen op sensibilisering en opleiding (zie bijvoorbeeld het ‘Digitaliseringsplan voor kmo’s’ in Spanje). 

Digital4Sustainability 

Investeer in digitale oplossingen om de koolstofvoetafdruk in de sectoren mobiliteit, energie en gebouwen te verkleinen (overheidsinvesteringen) (zie hoofdstuk Energie & klimaat). 

Zet ook een duurzaamheidsprogramma op om kmo’s te ondersteunen in hun transformatieproces, ook met digitale technologieën. Het is ook essentieel om datacenters en telecombedrijven te ondersteunen bij hun overgang naar volledige decarbonisatie tegen 2050 en tegelijkertijd te voldoen aan de nieuwe rapportageverplichtingen van de EU (zonder extra eisen op te leggen).

#4 Optimaliseer de digitalisering van overheidsdiensten 

Maak een einde aan de oneerlijke concurrentie met private bedrijven door openbare IT-instanties zoals Smals (federaal) en Paradigm (Brussel) en van bepaalde overheidsdiensten en moedig samenwerking met de private sector aan. Voor openbare IT-instanties is het nu noodzakelijk om het model over te nemen dat in Vlaanderen wordt toegepast, en dat gebaseerd is op een kern van experts op hoog niveau die verantwoordelijk zijn voor het bepalen van de strategie en het verzekeren van de coördinatie, en op overheidscontracten met de privésector voor de uitvoering. 

Een ander cruciaal aspect is de ontwikkeling van een volledige digitalisering van sleutelprocessen, zoals verhuizingen, om het leven van burgers en bedrijven te verbeteren, en dit over de hele lijn tussen het federale niveau en de gewesten, in samenwerking met de digitale sector. 

In de gezondheidssector is het tot slot essentieel om digitale innovatie en het gebruik van gegevens te vergemakkelijken door een duidelijke visie te ontwikkelen en structurele financiering voor innovatie te voorzien. Er is nood aan een coherent programma om het gebruik en het delen van data te verbeteren in samenwerking met de federale overheid.