Tijd voor een andere route
Digitale technologie is vandaag al alomtegenwoordig in de maatschappij en de economie en dat zal in de toekomst alleen maar verder toenemen. Naast een bloeiende sector op zich is technologie een vector voor verbetering in alle andere domeinen. Bovendien is het een indicator voor het reactievermogen van een regio op economische, klimaat-, milieu- en maatschappelijke uitdagingen.
De volledige economie digitaliseert
Tussen 2012 en 2022 nam de werkgelegenheid in de sector informatie- en communicatietechnologieën (ICT) met ongeveer een derde toe. Bovendien is meer dan 60% van de digitale professionals aan de slag buiten ICT (bv. financiële sector, overheid, industrie), wat aantoont dat de integrale economie aan het digitaliseren is.
Val van de 5e naar de 16e plaats
Volgens de European Digital Economy and Society Index (DESI) boekte ons land vooruitgang op bepaalde vlakken van digitale ontwikkeling, maar we blijven toch terrein verliezen op andere Europese landen.
Concreet daalden we tussen 2005 en 2022 van de 5e naar de 16e plaats. Spanje, daarentegen, sprong in dezelfde periode van de 17e naar de 7e positie, dankzij een sterk en ambitieus digitaal beleid (España Digital 2026).
De Waalse initiatieven zijn dus positief, maar ontoereikend. De ambities moeten hoger, en daar horen ook beter gecoördineerde acties bij samen met de andere gewesten. Want alleen door samen te werken is de terugkeer naar de top 5 tegen 2030 haalbare kaart.
4 Europese doelstellingen voor 2030
De digitale transformatie raast door alle sectoren van de samenleving en de economie. Om in het licht hiervan concurrentieel te blijven, lanceerde de EU het ambitieuze programma Path to Digital Decade.
Concreet bakende Europa 4 actiegebieden af: versterking van digitale vaardigheden en experts, investeringen in geavanceerde digitale infrastructuur om optimale beveiliging te garanderen, versnelling van de digitale transformatie van bedrijven en digitalisering van overheidsdiensten.
#1 Digitale vaardigheden
Qua digitale vaardigheden zit België met een 13e positie net boven het Europese gemiddelde (DESI-index). Ons land worstelt echter met een grote achterstand op het vlak van afgestudeerden in informatie- en communicatietechnologieën: slechts 2,2% tegenover een Europees gemiddelde van 3,9%.
En ondanks overheidsacties zoals Digital Wallonia 4 Education (DW4Edu) en verschillende privé-initiatieven, is er een schrijnend gebrek aan digitale basisvaardigheden en digitale experts, vooral in cybersecurity en AI/Data.
#2 Veilige digitale infrastructuur
Solide en goed beveiligde vaste en mobiele telecomnetwerken zijn een must voor een gezonde digitale economie en samenleving. Het aantal cyberaanvallen in België neemt sterk toe (+37% tussen 2019 en 2021). We stellen vast dat er in ons land een groot gebrek is aan cybermaturiteit, zowel in de overheid als de privésector. En met 4.000 oningevulde jobs kampt ons land met een nijpend tekort aan cyberexperten.
#3 Digitale versnelling voor bedrijven
Nieuwe technologieën, data en innovatie
Nieuwe technologieën (AI, Web 3.0, 5G, blockchain, XR/VR, cybersecurity, enz.) en de data-economie blijven aan belang winnen. Ze bieden oplossingen voor tal van maatschappelijke en economische problemen. Tegelijk ligt de uitdaging voor ons land niet zozeer in de creatie van nieuwe start-ups, maar in de groei en ontwikkeling van bestaande innovatieve start-ups en scale-ups.
Digitale versnelling binnen kmo’s
Qua integratie van digitale technologieën in de kmo-wereld zakte België van de 3e naar de 6e plaats. En hoewel 65% van de kmo’s een digitaal basisniveau eisen (Europees gemiddelde: 55%), mogen we niet achteroverleunen. Bedrijfsleiders activeren blijft een van de prioriteiten.
Digital4Sustainability
Digitale technologie is een van de sleutels tot een duurzamere samenleving (zie bijvoorbeeld de studie Digital4Climate van Agoria en Accenture). Maar er is nog genoeg ruimte voor verbetering, want slechts 56% van de Belgische bedrijven scoort gemiddeld tot hoog voor groene acties dankzij ICT (Europees gemiddelde: 66%).
#4 Digitalisering van overheidsdiensten
Qua digitalisering van overheidsdiensten, tot slot, staat België op plaats 16. Daarmee hinken we achterop op het Europese gemiddelde. Ondanks enige vooruitgang ligt er veel werk op de plank. De Waalse regering moet zich blijven focussen op de digitalisering van overheidsdiensten en e-health, in samenwerking met de privésector.
Roadmap naar duurzame welvaart
Agoria pleit voor een sterkere, horizontale digitale strategie (gebaseerd op Digitaal Wallonië), gecoördineerd tussen de verschillende overheidsniveaus - naar het voorbeeld van España Digital 2026 - en geleid door de nr. 1 of 2 (vicepremier) van de regering.
#1 Vergroot het aanbod aan trainingen voor digitale experts en vaardigheden
Agoria beveelt de ontwikkeling aan van een nieuw ecosysteem in samenwerking met publieke (bv. universiteiten, opleidingsinstellingen) en privépartners (bv. academies) kan het aanbod worden verbreed en de kwaliteit van digitale opleidingen verbeterd, in het bijzonder voor AI/data en cybersecurity. Een bron van inspiratie: de European Cyber Skills Academy of de Cyber Campus in Frankrijk.
Het is ook belangrijk om ‘niet-reguliere’ opleidingen aan te moedigen en in kaart te brengen (mapping). Stimuleer bedrijven om beroep te doen op dit type van vorming en breng ook de impact van (vraaggestuurde) ‘niet-reguliere’ opleidingen in rekening voor de DESI index.
Ook bevelen we aan om digitale vaardigheden te integreren in alle onderwijs- en opleidingsniveaus, met inbegrip van AI, cybersecurity en digitale ethiek (zie ook de hoofdstukken ‘Onderwijs & opleiding’ en ‘Arbeidsmarkt’ – bijvoorbeeld om buitenlandse werknemers aan te trekken naar België).
#2 Ontwikkel beveiligde digitale infrastructuur
Agoria beveelt aan om een nationale strategische roadmap op te stellen voor de verdere verbetering van onze vaste en mobiele telecomnetwerken (zie hoofdstuk ‘Telecom’).
Ontwikkel ook een ambitieuzere en gecoördineerde activeringscampagne op regionaal en nationaal niveau. Het doel? Managers binnen de publieke en de privésector sensibiliseren om werk te maken van een plan voor cybersecurity/weerbaarheid.
#3 Versnel de digitale transformatie
Nieuwe technologieën, data en innovatie
Om onze kmo’s concurrentiëler te maken, moet de samenwerking met digitale leveranciers worden aangemoedigd als onderdeel van ‘Business 4 Business’ -innovatieprojecten rond nieuwe technologieën (bv. AI, Metaverse, 5G, blockchain) en maatschappelijke innovatie (bv. Digital4Sustainability, EduTech & HealthTech). Een voorbeeld: het “Start IA”-model van DigitalWallonia.
Verder moet Wallonië ook werk maken van een datastrategie (met duidelijk afgebakende rollen voor de overheid en de privésector). Daarin moet het gewest initiatieven opnemen om dataruimtes te creëren en ervoor zorgen dat het goed verbonden is met de dataruimtes van de andere gewesten en op Europees niveau.
Tegelijkertijd hebben scale-ups actief ondersteuning nodig via een gecoördineerd programma. Dat omvat onder meer financiering, internationale zichtbaarheid en transfer van ‘deep tech’, bijvoorbeeld via Wallonie Entreprendre. Inspiratiebronnen: Scaleup Vlaanderen of het Franse French Tech Plan.
Programma’s voor digitalisering van kmo’s versterken
Agoria beveelt ook aan om bestaande programma’s voor de digitalisering van kmo’s te verbeteren. Naast bewustmaking en opleiding moet de nadruk liggen op activatie van kmo-zaakvoerders rond digitale strategie en changemanagement (zie bijvoorbeeld het ‘SME Digitalisation Plan’ in Spanje).
Digital4Sustainability
Investeren in digitale oplossingen is absoluut fundamenteel om de koolstofvoetafdruk te verminderen in sectoren als mobiliteit, energie en gebouwen (overheidsinvesteringen) – zie ook hoofdstuk ‘Energie & klimaat’.
Ook moet er een duurzaamheidsprogramma komen om kmo’s te ondersteunen bij hun (digitale) transformatieprocessen.
Verder hebben datacenters en telecomoperatoren ondersteuning nodig bij hun overgang naar volledige decarbonisering tegen 2050 en om tegelijk te voldoen aan de nieuwe EU-rapportageverplichtingen (zonder extra eisen op te leggen).
#4 Zet in op de verdere digitalisering van overheidsdiensten
Agoria wil de volledige digitalisering van alle sleutelprocessen – bijvoorbeeld een verhuizing – versnellen om zo het leven van burgers en bedrijven makkelijker te maken. Dat kan door op federaal en regionaal niveau samen te werken met de digitale sector.
Ook in de gezondheidszorg is het essentieel om digitale innovatie en efficiënter datagebruik te faciliteren, onder meer met een duidelijke visie en structurele financiering voor innovatieprojecten. Er is nood aan een coherent programma om datagebruik en gegevensuitwisseling te verbeteren in samenwerking met de federale overheid.
Technology for a better world
Digitalisering en de data-economie leveren een cruciale bijdrage aan een betere maatschappij en wereld. Met digitale technologieën kunnen we processen verbeteren, sneller informatie uitwisselen en de besluitvorming vergemakkelijken. Zo dalen de kosten, verhoogt de efficiëntie en stimuleren we innovatie. En we creëren volop kansen voor een duurzamere, inclusievere en welvarendere samenleving.