De weg plaveien naar de ‘digital decade’

De werkgelegenheid in de ICT-sector is in 10 jaar tijd (2012-2022) met bijna een derde gestegen. Daarbovenop werkt meer dan 60% van de digitale experts buiten de ICT-sector, onder andere in de financiële, publieke en industriële sector. Kortom: digitalisering is alomtegenwoordig.

Om de vooruitgang van de digitale economie en samenleving op nationaal niveau te meten, ontwikkelde de EU de Digital Economy and Society Index (DESI). Ondanks enige vooruitgang verliest België consistent terrein op andere Europese landen. Ons land is gedaald van de 5e plaats in 2015 naar de 16e plaats in 2022. Spanje is dan weer opgeklommen van de 17e plaats in 2015 naar de 7e plaats in 2022, onder impuls van een sterk en ambitieus digitaal beleid (bv. España Digital 2026).

Federale initiatieven als #SmartNation zijn positief, maar ontoereikend. Als België een terugkeer naar de top 5 ambieert tegen 2030, moet het zijn ambities verhogen en nauwer samenwerken met andere Belgische entiteiten.

Europa identificeert in zijn Path to the Digital Decade 4 actiegebieden met sterke doelen voor 2030.

1)Digitale vaardigheden

België staat met zijn 13e plaats net boven het Europese gemiddelde (DESI). Ons land blijft evenwel achter wat betreft het aandeel ICT-afgestudeerden – 2,2% tegenover een Europees gemiddelde van 3,9%. Ondanks initiatieven van publieke – bv. DigiSkills Belgium – en private spelers is er een gebrek aan digitale basisskills en experts, onder meer in cyberveiligheid en AI/data.

Het is ook belangrijk om ‘niet-reguliere’ opleidingen aan te moedigen en in kaart te brengen (mapping). Stimuleer bedrijven om beroep te doen op dit type van vorming en breng ook de impact van (vraaggestuurde) ‘niet-reguliere’ opleidingen in rekening voor de DESI index.

2)Veilige digitale infrastructuur

Krachtige en veilige vaste en mobiele telecomnetwerken zijn cruciaal voor een gezonde digitale economie en maatschappij (zie hoofdstuk Telecom). Het aantal cyberaanvallen in België is met 37% toegenomen tussen 2019 en 2021. Hoog tijd dus om het gebrek aan maturiteit op het vlak van cyberveiligheid in de publieke en private sector aan te pakken, net zoals het tekort aan experts in cyberveiligheid (ongeveer 4.000 vacatures in alle sectoren in België).

3)Digitale versnelling van bedrijven

Nieuwe technologieën, data en innovatie

Nieuwe technologieën (AI, Web 3.0, 5G, blockchain, XR/VR, cyberbeveiliging, etc.) en de data-economie worden steeds belangrijker en bieden oplossingen voor een reeks maatschappelijke en economische uitdagingen. Daarnaast is de uitdaging voor België vandaag niet zozeer om nieuwe start-ups te creëren, als wel om bestaande innovatieve start-ups en scale-ups te laten groeien.

Implementatie van nieuwe digitale regelgeving

Er worden momenteel tal van nieuwe Europese regelgevingen aangenomen (Data Act, AI Act, Cyber Resilience Act, NIS2-richtlijn, etc.). Voor bedrijven zal het een echte uitdaging zijn om daaraan te voldoen, ook omdat de technologie voortdurend evolueert.

Digital4Sustainability

Digitale technologie is een van de oplossingen om de uitdagingen rond duurzaamheid aan te pakken (zie bv. de Digital4Climate-studie van Agoria & Accenture, 2022). Maar er is ruimte voor verbetering, want slechts 56% van de Belgische bedrijven heeft een gemiddelde tot hoge intensiteit van groene, ICT-gedreven acties – tegenover een Europees gemiddelde van 66% (DESI).

4)Digitalisering van overheidsdiensten

Ondanks enige vooruitgang blijft België met zijn 16e plaats onder het Europese gemiddelde (DESI). De druk neemt verder toe en meer samenwerking met de private sector dringt zich op. Ook investeren in eHealth wordt steeds belangrijker om de groeiende druk op het Belgische gezondheidssysteem op te vangen.

Agoria pleit voor een sterke, horizontale digitale strategie, gecoördineerd tussen de verschillende overheidsniveaus – naar het voorbeeld van España Digital 2026 – en onder leiding van een nr. 1 of 2 (vicepremier) uit de regering.

#1 Stimuleer digitale vaardigheden

• Breid het opleidingsaanbod voor digitale experts uit, onder meer op het gebied van AI/data en cyberveiligheid.
• Stimuleer ook ‘niet-reguliere’ opleidingen door ze o.a. in kaart te brengen (mapping). Breng ook de impact van (vraaggestuurde) ‘niet-reguliere’ opleidingen in rekening voor de DESI-index (zie hoofdstuk Onderwijs & opleiding). 

#2 Maak digitale infrastructuur cyberveilig

• Maak werk van een ambitieuze, gecoördineerde activeringscampagne op regionaal en nationaal niveau, gericht op het management in de private en publieke sector, om een cyberveiligheids-/weerbaarheidsplan aan te nemen.
• Versnel binnen het Centrum voor Cyberveiligheid België (CCB) de oprichting van een super Security Operations Center (SOC) om de uitwisseling van informatie tussen bedrijven en met de publieke sector te organiseren. Het gaat met name over informatie rond cyberaanvallen, reacties en kwetsbaarheden, om zo de cyberveiligheid in kritieke sectoren en essentiële entiteiten te versterken (zie NIS2-richtlijn). Dit zal bijdragen aan de versterking van de nationale strategie voor cyberveiligheid 2.0 en de Europese strategie (bv. oprichting van grensoverschrijdende SOC).
• Implementeer op effectieve wijze het publiek-private partnerschap voor defensie als onderdeel van de Defence, Industry & Research Strategy (DIRS), waarbij spelers zoals Agoria met haar Cyber Made in Belgium 4 Defence-bedrijvengroep betrokken zijn.
• Voer een belastingaftrek in voor alle investeringen in cyberveiligheid.
• Telecom: zie hoofdstuk Telecom.

#3 Faciliteer de digitale versnelling van bedrijven

Nieuwe technologieën, data en innovatie

• Zet meer in op nieuwe technologieën zoals AI en web 3.0 in de publieke sector om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken (bv. mobiliteit, gezondheidszorg, verkiezingen, bestrijding van witwassen, etc.).
• Bevorder de oprichting van dataruimte-ecosystemen, bijvoorbeeld door te investeren in het bestaande Data Space Alliance-ecosysteem. Buurlanden Frankrijk, Duitsland en Nederland staan hierin veel verder. Zo heeft Nederland het Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud. Externe data ter beschikking stellen van bedrijven is noodzakelijk zodat ze kunnen blijven innoveren in de toekomst.
• Behoud ons huidige systeem van fiscale incentives voor O&O (2022) en maak het toegankelijker voor starters en technologische kmo’s (zie hoofdstuk Fiscaliteit).

Implementatie van nieuwe digitale regelgeving

• Stel in samenwerking met de gewesten een digitale coördinator aan binnen de federale overheid (onder de verantwoordelijkheid van een minister voor Digitalisering), met het oog op de oprichting van nieuwe instanties voor de implementatie van nieuwe Europese regelgeving (Data Act, Cyber Resilience Act, AI Act, Digital Services Act, etc.). Functie van deze coördinator: onestopshop voor bedrijven, informeren en bewustmaken, etc.
• Zet op federaal niveau, in samenwerking met de gewesten, regulatory sandboxes op om de nieuwe Europese digitale regelgeving uitvoerig te testen, in het bijzonder de AI Act en de Data Act. Hierbij verwijzen we naar het Spaanse proefproject voor de AI Act.

Digital4Sustainability

• Investeer in digitale oplossingen om de koolstofvoetafdruk in de sectoren mobiliteit, energie en gebouwen te verkleinen (overheidsinvesteringen) (zie hoofdstuk Energie & klimaat).
• Ondersteun de vermindering van de digitale koolstofvoetafdruk (Green IT) door datacenters en telecomoperatoren te helpen tegen 2050 volledig koolstofvrij te zijn en de nieuwe rapporteringsverplichtingen van de EU te volgen (geen bijkomende federale verplichting).

#4 Bevorder de digitalisering van overheidsdiensten

• Maak een einde aan de oneerlijke concurrentie met private bedrijven door openbare IT-instanties zoals Smals (federaal) en Paradigm (Brussel) en van bepaalde overheidsdiensten en moedig samenwerking met de private sector aan (bv. een duidelijke rol voor de overheid in databeheer).
• Zet in op de volledige ontwikkeling van de digitalisering van alle sleutelprocessen voor burgers en bedrijven (User Journeys, bv. verhuizen naar een andere woning), over de hele lijn tussen de federale overheid en de gewesten en in samenwerking met de digitale industrie.
• Ondersteun digitale innovatie en het gebruik van data in de gezondheidssector. Ontwikkel een visie en structurele financiering van innovatie in de gezondheidssector. Zet samen met de gewesten een coherent en doeltreffend programma op om gezondheidsgegevens beter te gebruiken en delen.