Bevorder de samenwerking tussen Defensie en de defensie-industrie

• Vanaf 2025 voorziet de Defence, Industry & Research Strategy (DIRS) 1,8 miljard euro over een periode van 6 jaar. De strategie omvat 7 toepassingsgebieden en 8 technologische domeinen. De DIRS wordt mondjesmaat uitgerold, maar houdt onvoldoende rekening met de soms heel specifieke competenties van de sector binnen een Europees en trans-Atlantisch kader.
• Het Europees Defensiefonds (EDF) is een EU-fonds specifiek voor onderzoek en ontwikkeling binnen het defensiedomein. Het voorziet een budget van 7 miljard euro voor de periode 2021-2027. De industrie wordt niet systematisch betrokken bij de bepaling van het werkprogramma en de prioriteiten.
• Het programma Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic (DIANA) en de NATO Innovation Facility (NIF) gaan in 2023 van start.

Onze defensie-industrie en Defensie zelf vissen in een kleine talentvijver van schaarse technische profielen. Daarbij komt dat Defensie deze profielen voor niet-technische activiteiten dient in te zetten – en steeds meer beroep doet op de industrie om allerlei taken uit te voeren, inclusief operationeel ondersteunende taken. Een gezamenlijke aanpak waarbij schaars personeel voor Defensie en defensie-industrie beschikbaar en inzetbaar is in functie van de behoeften van het moment, tegen minimale kost, is dan ook aangewezen.

België en Europa hebben onvoldoende strijdkrachten en materieel om op te treden in extreme crisissituaties, zoals de Oekraïnecrisis heeft bewezen. We hebben ook niet de capaciteit om uitrusting te produceren. Met nieuwe mechanismen als de European Defence Industry Reinforcement through Common Procurement Act (EDIRPA) en het European Defence Investment Program (EDIP) wil de EU haar lidstaten motiveren om daar samen in te investeren. De vraag is wat Defensie als kritiek operationeel materieel beschouwt en hoe ze de industrie daarvoor wil inschakelen. Een gezamenlijk plan om hier in te investeren lijkt dan ook noodzakelijk.

Te strikte toepassing van de wetgeving met impact op defensie-industrie 

Europese richtlijnen zoals over export controle worden omgezet in nationale wetgeving van de lidstaten. Dit leidt tot verschillende interpretaties en toepassingen. Als de federale overheid of de deelstaten strenger willen zijn dan de Europese richtlijn (gold-plating), dan ontstaat er een concurrentieel nadeel en verzwakt ook het industriële potentieel ten dienste van de nationale veiligheid. 

De defensie-industrie bestempeld als onethische sector 

Met de EU Taxonomy-verordening wil de Unie haar economie duurzamer maken. Verschillende drukkingsgroepen roepen ethische bezwaren in om de defensie-industrie uit te sluiten van financiële producten. In afwachting van de EU-reglementering hanteert Febelfin al een duurzaamheidslabel voor Belgische banken, dat de ‘wapenindustrie’ – alle bedrijven die meer dan 5% van hun omzet halen uit defensieactiviteiten – automatisch uitsluit. 

Sommige banken gaan nog een stap verder en sluiten bijkomend ook bedrijven uit die commerciële relaties onderhouden met de defensie-industrie. In ons land hebben bedrijven in de defensiesector het dus steeds moeilijker om met Belgische banken te werken, zelfs voor projecten die de overheid meefinanciert. Ze moeten dus buitenlandse banken inschakelen aan hogere tarieven voor een aantal diensten (bv. bankgaranties, projectfinanciering). Deze situatie tast de concurrentiepositie aan van onze bedrijven en verzwakt het industriële potentieel ten dienste van de nationale veiligheid.

#1 Versterk de implementatie van de Defence, Industry & Research Strategy (DIRS) 

• Versnel de uitvoering van programma’s voor capaciteitsontwikkeling, financiering en projecten. 
• Bereid de prioriteiten en het werkprogramma van het EDF samen voor. 
• Identificeer en benut de mogelijkheden die worden geboden door NAVO-programma’s en andere multinationale programma’s, met de nadruk op Europese vlaggenschipprogramma’s. 

#2 In samenspraak met de industrie een systeem ontwikkelen om essentiële technische profielen uit te wisselen

• Zorg dat profielen makkelijk kunnen overstappen van Defensie naar de defensie- industrie of omgekeerd, in functie van de noden van alle belanghebbenden. 
• Maak met financiële en niet-financiële maatregelen een (tijdelijke) overstap mogelijk van de industrie naar Defensie en omgekeerd, in functie van de operationele noden van beiden. 

#3 Stel met de industrie een plan op om kritiek materieel altijd beschikbaar maken 

• Bepaal welke operationele uitrusting en diensten essentieel zijn voor nationale autonomie. 
• Leg de vereiste productie- en herstelcapaciteit vast, evenals de voorraadniveaus. 
• Identificeer industriepartners en wijs hen productie-, herstel- en opslagfaciliteiten toe. 

#4 Pas de juridische basis aan 

Het doel: de defensie-industrie in staat stellen om haar capaciteit te ontwikkelen om de strijdkrachten op het gepaste niveau te ondersteunen (societal return) en gezamenlijke innovatieve aankopen mogelijk te maken.

#5 Creëer een gelijk speelveld voor concurrentie binnen het EU-kader voor ESG-criteria 

• Neem de EU-bepalingen correct over en stop met gold-plating. 
• Pas de EU-bepalingen toe zoals de andere EU-landen en sluit – waar het van toepassing is – internationale overeenkomsten hierrond, maar vooral binnen de context van multinationale projecten. 

#6 Garandeer toegang tot financiële diensten en verzekeringen aan marktconforme voorwaarden 

• In de regelgeving mag geen automatische link worden gelegd tussen de defensie- industrie en het niet-respecteren van ESG-criteria. ​
• Verbied aan zowel financiële, private als publieke actoren het automatisch verband tussen defensie-industrie en het niet-respecteren van ESG-criteria. ​
• Zet een systeem/fonds op dat de defensie-industrie toegang geeft tot financiële en verzekeringsdiensten tegen marktvoorwaarden, voor het geval dat particuliere spelers in België weigeren om deze diensten te leveren.