Naar 80% werkzaamheidsgraad tegen 2030

Uit de recentste update van onze Be The Change-studie (juni 2023) stellen we het volgende vast:

• Aan het huidige ritme van werkgelegenheidscreatie halen we in België slechts een werkzaamheidsgraad van 76,5% in 2030, ruim onder het target van 80%.
• Aan het huidige ritme bereiken we die 80% voor België pas in 2037, 7 jaar na datum.
• België behoort tot de 5 EU-lidstaten met de hoogste inactiviteitsgraad.

Verder stellen we ook vast dat:

• De arbeidsproductiviteit stagneert (amper 0,1% groei tussen 2016 en 2022).
• België de hoogste vacaturegraad heeft van Europa (4,5% eind 2022).

• De verhouding tussen openstaande vacatures en werkzoekenden nijpender wordt.

Conclusie: de krapte op de arbeidsmarkt neemt toe en er is een groeiende mismatch tussen de vacatures en de beschikbare werkzoekenden. In vergelijking met Europa scoort ons land ondermaats.

De demografische groei van de Belgische bevolking zal niet helpen om het target van 2030 te halen. Selectieve, economische migratie vormt een deel van de oplossing om alle jobs in te vullen, de nodige economische groei te realiseren en onze sociale zekerheid te ondersteunen (bv. pensioenen betalen). Voor alle duidelijkheid: Agoria is tegen illegale tewerkstelling, maar gelooft wel in een systeem dat buitenlands talent (tijdelijk) betrekt (zie bv. het Canadese model).

#1 Ontwikkel een nieuwe loopbaanvisie

• Integreer alle vormen van alternerend leren, bijscholing en omscholing. Schep meer flexibiliteit tijdens de loopbaan.
• Zorg dat deeltijds werken meer opbrengt. Het totale inkomen uit de combinatie van werk en vervangingsinkomen moet aanzienlijk hoger zijn dan het vervangingsinkomen alleen. Wie deeltijds werk met een vervangingsinkomen combineert, mag het vervangingsinkomen dus enkel pro rata verminderd zien.

#2 Werk aan de perceptie van werken

• Werken moet meer lonen. Stel maatregelen op om werkenden een hoger netto- loon te geven. Let wel: zonder de loonkosten voor de bedrijven te verhogen.
• Maak daarnaast werk van 2 andere elementen die de drempel om te werken verlagen: (1) terugschroeving van de steun gekoppeld aan de status van werkzoekende (sociaal tarief, vervoerskosten, etc.) en (2) voldoende sociale diensten om te voorzien in kinderopvang voor kinderen tot 12 jaar, zorg voor zieken en zieke ouders, mobiliteit, etc.
• Maak van de gerichte opleidingsinspanning een bepalende factor in het systeem van toekenning en duur van de werkloosheidsuitkeringen, afhankelijk van de opleiding die de werkzoekende volgt. Daarin kunnen mensen die (tijdelijk) werkloos worden, rekenen op een redelijke werkzoekendenuitkering. Naarmate de tijd verstrijkt, worden er gefaseerd extra voorwaarden verbonden aan de uitkering. Die voorwaarden moeten de positie van de ontvanger op de arbeidsmarkt versterken.
• Stopt iemand met zoeken naar werk of met zich te versterken, dan valt ook de uitkering weg: na 2 jaar voor iemand die geen 20 jaar werkervaring kan voorleggen, na 3 jaar voor iemand die wel 20 jaar werkervaring kan voorleggen.
• Zet vanuit de Belgische overheden gezamenlijk en prioritair in op activerende arbeidsmarktmaatregelen. Verkies die maatregelen boven de ondersteuning van passiviteit. Er moet dus een groter aandeel van het bbp uitgaan naar de ondersteuning van activerende maatregelen in vergelijking met de ondersteuning van passiviteit. Agoria denkt daarbij aan de ondersteuning van upskilling en reskilling, het automatisch inschrijven van leefloners bij de arbeidsbemiddelingsdiensten, het stimuleren van interregionale arbeidsmobiliteit, etc.
• Verminder de loonkostenhandicap t.o.v. onze buurlanden aanzienlijk en werk hem op termijn volledig weg (zie hoofdstuk Competitiviteit).

#3 Zet volop in op economische migratie

• Zorg dat het proces om werknemers uit het buitenland aan te werven sneller, makkelijker en volledig digitaal verloopt. Dat laatste geldt ook voor de communicatie tussen de autoriteiten en de werkgever of zijn agent. Het contract en de randvoorwaarden moeten garanderen dat onze lonen en levensomstandigheden gerespecteerd worden.
• Zorg dat Belgische werkgevers zich niet meer moeten verantwoorden als ze geen kandidaat hebben gevonden in België en als de buitenlandse kandidaat kan aantonen dat hij over de nodige troeven beschikt.
• Bouw het gemeenschappelijke Working in Belgium-platform voor de behandeling van verblijfsaanvragen verder uit. Maak bij de aanvang van de legislatuur een budget vrij om het platform uit te rollen en te versterken.
• Organiseer economische immigratie naar het voorbeeld van Canada. Baseer het systeem op een blijk van belangstelling en sleutelcriteria zoals formele en informele opleiding, vaardigheden, talenten, ervaring en talenkennis.
• Maak België aantrekkelijker om te werken. De tijd tussen het indienen van een aanvraag en het verkrijgen van een werk- en verblijfsvergunning is sinds 2019 verdubbeld of zelfs verdrievoudigd. Zorg dat België opnieuw tot de top 3 behoort van landen die het snelst vergunningen afleveren.