Talent activeren en werkbaar werk faciliteren

De lijst met knelpuntberoepen werd in 2023 opnieuw langer. De teller staat op 234 beroepen, 27 meer dan vorig jaar. Om die openstaande functies in te vullen, is er voldoende talent nodig dat over de juiste skills beschikt en duurzaam ingezet kan worden.

Enerzijds is er de groep van werkzoekenden en inactieven binnen de bevolking op arbeidsleeftijd, anderzijds vindt 3,5% van de werkenden dat hun aantal gepresteerde uren onder hun gewoonlijke of gewenste arbeidsduur ligt (2022). Zo zouden bepaalde parttimers liever meer uren presteren en ook sommige voltijds werkenden werken tijdelijk minder uren (bv. economische werkloosheid, overmacht). 

Ten opzichte van 2019 nam de ondertewerkstelling het sterkste toe bij de kortgeschoolden en personen geboren buiten de EU-27 (+2,5%). Mannen, hooggeschoolden en wie geen hinder ervaart door een handicap, aandoening of ziekte voert het vaakst een job uit met het gewenste aantal werkuren. 

Tot slot is slechts een op de drie 60- tot 64-jarigen nog beroepsactief. Vanaf de kaap van 60 is uitbollen bijna de logica zelve.

Uit de meest recente cijfers blijkt dat slechts de helft van de werknemers zijn job werkbaar vindt. Bij de andere helft ondermijnt stress, een gebrek aan motivatie, te weinig leermogelijkheden of een verstoorde werk-privébalans die werkbaarheid. Met alle risico’s van dien … Dus ook qua duurzame tewerkstelling valt er nog veel vooruitgang te boeken.

#1 Activeer door te differentiëren

Koppel de werkloosheidsuitkering aan opleiding 

Maak van de gerichte opleidingsinspanning een bepalende factor in het systeem van toekenning en duur van de werkloosheidsuitkeringen, afhankelijk van de opleiding die de werkzoekende volgt. Daarin kunnen mensen die (tijdelijk) werkloos worden, rekenen op een redelijke werkzoekendenuitkering. Naarmate de tijd verstrijkt, worden er gefaseerd extra voorwaarden verbonden aan de uitkering. Die voorwaarden moeten de positie van de ontvanger op de arbeidsmarkt versterken. Stopt iemand met zoeken naar werk of met zich te versterken, dan valt ook de uitkering weg. Na 2 jaar voor iemand die geen 20 jaar werkervaring kan voorleggen, na 3 jaar voor iemand die wel 20 jaar werkervaring kan voorleggen.

Breid de RSZ-korting uit naar andere doelgroepen 

Agoria wil een doelgroepuitbreiding van de RSZ-korting voor de tewerkstelling van langdurig werklozen en personen met een grote afstand op de arbeidsmarkt. De ambitie: het aantal 15- tot 24-jarigen zonder job of studie tegen 2030 halveren tot 3,5%.

Evalueer het leerjobs-experiment 

Agoria vraagt om het lopende experiment met leerjobs – waarbij de opleiding volledig bij de werkgever gebeurt – te evalueren en de leeftijdsgrenzen aan te passen.

#2 Hou medewerkers actief via werkplekleren 

Erken bedrijfsspecifieke opleidingen in de incentives voor levenslang leren, zodat bedrijven ook scholen worden. Agoria vraagt om de evaluatie van de Individuele Beroepsopleiding (IBO) als een startpunt te zien en de andere vormen van werkplekleren bij VDAB te beperken in aantal. Verder wil Agoria een uitbreiding en verderzetting van het gemeenschappelijk initiatiefrecht voor het Vlaams opleidingsverlof. De ambitie: jaarlijks 10% nieuwe gebruikers/bedrijven registreren.

#3 Zet technologie in voor werkbare jobs 

Technologie kan ondersteuning bieden voor taken die fysiek (bv. heffen, tillen) of mentaal (bv. repetitieve handelingen) belastend zijn. Daarom pleit Agoria voor een verschuiving van middelen van studiewerk naar de effectieve implementatie van ondersteunende technologieën. Naast meer werkbaarheid kan technologie ook de productiviteit verhogen.

#4 Stimuleer economische migratie en interregionale mobiliteit 

Bijkomende instroom van talent zal van economische migratie en interregionale mobiliteit moeten komen. Concreet wil Agoria daarom een uitbreiding van economische migratie op basis van scholingsgraad met een verkorte onthaalprocedure voor knelpuntberoepen. Ook de verderzetting van de resultaatgerichte samenwerking tussen Actiris, Forem en VDAB is cruciaal om knelpuntvacatures ingevuld te krijgen. Tot slot, de knelpuntberoepenlijst voor economische migratie is nu te beperkt en wordt slechts om de 2 jaar bijgewerkt. Wij vragen om een uitbreiding van de lijst op basis van de reële arbeidsnoden en een halfjaarlijkse bijwerking.

#5 Versterk het Working in Belgium-platform 

We moeten het gemeenschappelijke Working in Belgium-platform voor de behandeling van verblijfsaanvragen verder uitbouwen. Maak daarom van bij de aanvang van de legislatuur een budget vrij voor de uitrol en versterking van dit platform.