Terug naar de essentie: stroomlijn het milieubeleid en grijp circulaire kansen

• De metaalvracht in het afvalwater is met 90% gedaald t.o.v. 1999. 
• De chemische en biologische zuurstofvraag zijn met ongeveer 65% gedaald t.o.v. 2004. 
• De stikstofvracht vertoont een dalende trend. 
• De fosforvracht vertoont, ondanks een korte stijging (2017-2019), ook een dalende trend. 
• Het totale waterverbruik is doorheen de jaren aanzienlijk gedaald.

Ook op emissies in de lucht heeft onze sector de voorbije 20 jaar heel wat vooruitgang geboekt: 

• De uitstoot van fijn stof blijf relatief constant en is met ruim 60% gedaald. Met 2% van de totale industriële fijnstofemissies is de bijdrage van de technologische industrie evenwel zeer beperkt. 70% van de fijnstofemissies van de technologische industrie zijn afkomstig van de groep met milieu- en energie-intensieve bedrijven. 
• De uitstoot van niet-methaan vluchtige organische stoffen (NMVOS) is vooral gekoppeld aan activiteiten in de oppervlaktebehandeling van metalen. De bijdrage van de technologische industrie bedraagt ongeveer 11% van de totale industriële emissies.

Dat onze milieu-impact al jaren daalt, is te danken aan de talloze investeringen van de bedrijven. In de toekomst zien we wel een afvlakkende trend. Het wordt m.a.w. moeilijk om een verdere daling te realiseren.

• Op individueel bedrijfsvlak komen er steeds strengere voorwaarden. Die gaan veel verder dan de huidige best beschikbare technieken op Europees niveau. 
• Het administratieve kluwen neemt alsmaar toe (bv. aangiftes, formulieren) en er komen steeds meer detailregels. - Het uitblijven van duidelijke beslissingen leidt tot onzekerheid bij de bedrijven. 
• Vergunningstrajecten monden vaak uit in beroepsprocedures. Dit brengt rechtsonzekerheid met zich mee.

Het Europese Zero pollution-beleid stelt Vlaanderen voor grote uitdagingen. 

• Door onze versnipperde ruimtelijke ordening en de nabijheid van natuurgebieden staan de groeikansen van de industrie vandaag al onder druk. 
• Een verdere impactdaling zal zeer moeilijk te realiseren zijn, net omdat de regels in Vlaanderen vandaag al strenger zijn dan in de rest van Europa. Dit heeft nu al een impact op de concurrentiepositie van onze sector en schrikt bedrijven af om te investeren. 
• Onzekerheden rond vergunningen, aanvraagtermijnen en talloze bijkomende verplichtingen maken het bijzonder moeilijk om bestaande industriële activiteiten uit te breiden.

Vlaanderen staat sterk in de recyclage van non-ferrometalen. Onze regio beschikt over belangrijke capaciteit om kritieke en strategische metalen te recycleren die nodig zijn voor de energietransitie. Daarnaast zien we dat steeds meer maakbedrijven hun innovatieve kracht inzetten om het volle potentieel van de circulaire economie te verkennen. Dit biedt kansen voor Vlaanderen om het voortouw te nemen in de verlenging van de levensduur van producten en de technologische industrie weer wendbaarder en competitiever te maken.

#1 Vergunningsprocedures sneller laten verlopen 

Het vergunningsproces is te log en uitgesponnen. Agoria stelt een effectieve doorlooptijd van drie maanden voorop als streefdoel. Maar zorg in de eerste plaats voor rechtszekerheid door de hangende dossiers op te lossen en de uitgebreide beroepsmogelijkheden in te perken.

#2 Stel een globaal masterplan op om komaf te maken met de versnipperde ruimtelijke ordening in Vlaanderen. 

Zo krijgen natuur, landbouw en industrie opnieuw samen groeikansen. Stel daartoe een Vlaamse intendant aan die verbindend werkt om goed onderbouwde beslissingen te nemen met voldoende draagvlak. Zorg voor de noodzakelijke begeleiding in deze transitie, ook voor de industrie.

#3 Bouw kennis op rond het Europese milieubeleid, ook lokaal 

Dat zal de komende jaren evolueren van de toepassing van de best beschikbare technieken als basis voor emissiegrenswaarden naar impact op het milieu en de gezondheid. Die evolutie vormt een belangrijke uitdaging voor Vlaanderen en de aanwezige industriële activiteiten. Kennisopbouw helpt om de haalbaarheid en uitdagingen in een vroeg stadium te detecteren. Vertrek van de beperking van de impact en zet doelstellingen alvorens bijkomende regels op te leggen. Vermijd gold-plating (bv. timing, eisen) om investeringen te blijven aantrekken en zoek van tevoren partnerschappen en overleg. Deze kennisopbouw geldt ook voor lokale overheden, die vaak over complexe milieudossiers moeten oordelen.

#4 Grijp niet te snel naar nieuwe en of strengere regels.

Die zorgen immers voor extra, vaak administratieve last voor bedrijven en overheid, zonder toegevoegde waarde voor het leefmilieu. Verlies nooit de essentie uit het oog: milieudruk verlagen. Ga voor constructieve partnerschappen met de industrie om de vooropgestelde doelstellingen te halen.

#5 Vereenvoudig waar mogelijk en schrap ballast uit de verplichtingen voor bedrijven om de administratieve last aan te pakken. Maak een grondige analyse als startbasis.

#6 Creëer één loket/portaal/aanspreekpunt met alle relevante informatie voor bedrijven.

Enkele voorbeelden: welke regels zijn voor mij van toepassing? Wat is de status van mijn vergunning? Heb ik recht op subsidies? Wat zijn opportuniteiten in calls? Wat zijn mijn administratieve verplichtingen? Wie is mijn aanspreekpunt? Stel bij de overheid een Milieu Relationship Officer aan als vast aanspreekpunt voor bedrijven. Vraag eenmalig gegevens op en centraliseer alles op bedrijfsniveau in één portaal. Schrap extra info die niet nuttig of relevant is voor de betrokken activiteit. Dat lokale niveau moet vaak over complexe milieudossiers oordelen, maar beschikt niet altijd over de nodige middelen en kennis.

#7 Durf als overheid snel beslissingen te nemen in moeilijke dossiers.

Schep duidelijkheid door binnen een redelijke termijn van één maand te antwoorden.

#8 Benut de opportuniteiten van de circulaire economie voor Vlaanderen.

Geef Vlaanderen Circulair een lichte, wendbare structuur die bedrijven stimuleert om opportuniteiten binnen de circulaire economie te grijpen. Laat Vlaanderen Circulair evolueren naar een faciliterende organisatie ten dienste van bedrijven.

#9 Nog meer duidelijke circulaire criteria op bij het uitschrijven van overheidsopdrachten.

Neem de verlenging van de levensduur en het belang van de eindelevensduur van producten mee bij aanbestedingen. Schenk ook de nodige aandacht aan digitalisering en interoperabiliteit tussen systemen.

#10 Stimuleer vernauwde samenwerking tussen de regio’s om de circulaire economie te versnellen. De huidige regionale aanpak blokkeert het noodzakelijke waardeketen-systeemdenken. Neem vanuit Vlaanderen een voorbeeldrol op en werk aan een goede coördinatie tussen de gewesten, maar ook op Belgisch en EU-niveau. Zo kunnen we de doelstellingen van de Green Deal effectief realiseren.