Zet de versnelling in richting ‘digital decade’

Op tien jaar tijd (2012-2022) steeg de werkgelegenheid in de ICT-sector met bijna een derde. Daarbovenop werkt meer dan 60% van de digitale experts in andere sectoren, zoals finance, de publieke dienstverlening of de industrie. Kortom: digitalisering is alomtegenwoordig.

Om de vooruitgang van de digitale economie en samenleving van de lidstaten te meten, ontwikkelde de EU de Digital Economy and Society Index (DESI). Ondanks enige vooruitgang verliest België daarin consistent terrein. Concreet zakte ons land van de 5e plaats in 2015 naar de 16e plaats in 2022. En dat terwijl bijvoorbeeld Spanje van de 17e plaats in 2015 opklom naar de 7e plaats in 2022, onder impuls van een sterk en ambitieus digitaal beleid (bv. España Digital 2026).

Initiatieven als ‘Vlaanderen Radicaal Digitaal II’ zijn positief, maar ontoereikend. Als ons land een terugkeer naar de top 5 ambieert tegen 2030, moeten ook de Vlaamse ambities hoger reiken en is ook nauwere samenwerking met de andere deelstaten een absolute must.

#1 Digitale vaardigheden 

Met een 13e plaats staat ons land net boven het Europese gemiddelde (DESI). We blijven evenwel achterophinken qua aandeel ICT-afgestudeerden – 2,2% tegenover een Europees gemiddelde van 3,9%. Ondanks overheidsacties (bv. Digisprong) en initiatieven van privéspelers is er een gebrek aan zowel digitale basisskills als experts – vooral in cyberveiligheid en AI/data. Vlaanderen moet dringend een versnelling hoger schakelen om deze dubbele uitdaging te tackelen. 

Het is ook belangrijk om ‘niet-reguliere’ opleidingen aan te moedigen en in kaart te brengen (mapping). Stimuleer bedrijven om beroep te doen op dit type van vorming en breng ook de impact van (vraaggestuurde) ‘niet-reguliere’ opleidingen in rekening voor de DESI index.

#2 Veilige digitale infrastructuur 

Voor een gezonde digitale economie en maatschappij zijn krachtige en veilige vaste en mobiele telecomnetwerken onontbeerlijk. Het aantal cyberaanvallen in België steeg echter met 37% tussen 2019 en 2021. Hoog tijd dus om het gebrek aan maturiteit op het vlak van cyberveiligheid in de publieke en private sector aan te pakken, net zoals het tekort aan experts in cyberveiligheid (ongeveer 4.000 Belgische vacatures over alle sectoren heen).

#3 Digitale versnelling van bedrijven

Nieuwe technologieën, data en innovatie 

Nieuwe technologieën (AI, Web 3.0, 5G, blockchain, XR/VR, cyberbeveiliging, etc.) en de data-economie worden steeds belangrijker en bieden oplossingen voor een reeks maatschappelijke en economische uitdagingen. Daarnaast is de primaire uitdaging voor Vlaanderen vandaag niet zozeer om nieuwe start-ups te creëren, als wel om bestaande innovatieve start-ups en scale-ups te laten groeien.

Digitale versnelling binnen kmo’s 

65% van de Belgische kmo’s heeft op zijn minst een basisniveau qua digitalisering, terwijl het Europese gemiddelde op 55% staat. Maar we mogen niet achteroverleunen, bedrijfsleiders activeren blijft hoog op de prioriteitenlijst staan.

Digital4Sustainability 

Digitale technologie is een van de sleutels tot een duurzamere maatschappij (zie bv. de Digital4Climate-studie van Agoria & Accenture). Maar er is nog veel ruimte voor verbetering: slechts 56% van de Belgische bedrijven heeft een gemiddelde tot hoge intensiteit van groene, ICT-gedreven acties – tegenover een Europees gemiddelde van 66% (DESI).

#4 Digitalisering van overheidsdiensten 

Ondanks enige vooruitgang blijft België met zijn 16e plaats onder het Europese gemiddelde (DESI) steken. Nochtans heeft Vlaanderen met ‘Vlaanderen Radicaal Digitaal II’ serieuze stappen gezet, wat een stijging naar de 10e plaats opleverde in de regionale DESI-ranglijst. De Vlaamse overheid moet evenwel blijven inzetten op onder meer digitalisering van de overheid en eHealth, in tandem met de bedrijfswereld.

Agoria pleit voor een sterke, horizontale digitale strategie, gecoördineerd tussen de verschillende overheidsniveaus – naar het voorbeeld van España Digital 2026 – en onder leiding van een nr. 1 of 2 (viceminister-president) uit de regering.

#1 Het opleidingsaanbod voor digitale experts en basisskills uitbreiden 

• Bestendig het ecosysteem van publieke (bv. universiteiten, opleidingscentra) en commerciële opleidingsverstrekkers om het opleidingsaanbod in digitaal en de kwaliteit ervan te verhogen. Denk onder meer aan AI, data, cybersecurity en kwantum computing. Mogelijke inspiratiebronnen zijn de European Cyber Skills Academy of de Franse Campus Cyber.
• Stimuleer ook ‘niet-reguliere’ opleidingen door ze o.a. in kaart te brengen (mapping). Breng ook de impact van (vraaggestuurde) ‘niet-reguliere’ opleidingen in rekening voor de DESI index. 
• Integreer digitale vaardigheden in alle opleidingsniveaus en richtingen, met aandacht voor onder meer AI, cybersecurity en digitale ethiek. 

(Zie ook hoofdstukken Onderwijs & opleiding en Arbeidsmarkt)

#2 Veilige digitale infrastructuur 

• Maak werk van een ambitieuze, gecoördineerde activeringscampagne op regionaal en nationaal niveau, gericht op het management in de publieke en privésector, om een cyberveiligheids-/weerbaarheidsplan aan te nemen. 
• Ondersteun in lijn met de Europese Chips Act een ‘Chips Valley’: een ecosysteem van publieke actoren (bv. imec) en privéspelers binnen de niche van de semiconductors. En stimuleer ook meer algemeen de samenwerking tussen imec en Vlaamse bedrijven. 
• Telecom: zie hoofdstuk Telecom.

#3 Faciliteer de digitale versnelling voor bedrijven

Nieuwe technologieën, data en innovatie 

• Breng digitale leveranciers en kmo’s samen voor projecten rond innovatieve technologieën (bv. AI, Metaverse/Web 3.0, 5G, blockchain) of maatschappelijke innovatie (zie Start AI-model). 
• Verbreed de werking van Athumi zodat ook b2b-projecten worden gefaciliteerd, naast de huidige b2g2c. Werk aan een duurzaam businessmodel op de lange termijn, zodat ook private investeerders aan boord stappen. En zoek Europese samenwerkingen om de solid technologie breed gangbaar te maken. 
• Vergroot de impact van het programma ‘Scaleup Vlaanderen’ met concrete maatregelen, waaronder meer overheidsfinanciering voor start-ups en scale-ups (bv. PMV), een overheidsstrategie ‘Buy from startups’ of meer internationale visibiliteit (cfr. ‘French Tech’ Plan). 
• Evalueer en optimaliseer het ‘Industriepartnerschap’ voor digitaal.

Reorganiseer en versterk de programma’s voor de digitalisering van kmo’s 

Naast sensibilisering en training moet een ambitieus programma bedrijfsleiders activeren rond digitale strategieën en changemanagement (zie ‘SME Digitalisation Plan’ in Spanje).

Digital4Sustainability 

• Investeer in digitale oplossingen om de koolstofvoetafdruk te verkleinen in de sectoren mobiliteit, energie en bouw (overheidsinvesteringen) – zie hoofdstuk Energie & Klimaat. 
• Zet een duurzaamheidsprogramma op om kmo’s te ondersteunen bij hun transformatieprocessen (‘Klimaatsprong voor de Vlaamse Industrie’), ook met digitale technologieën.

#4 Bevorder de digitalisering van overheidsdiensten 

• Zet in op de volledige ontwikkeling van de digitalisering van alle sleutelprocessen voor burgers en bedrijven (User Journeys, bv. verhuizen naar een andere woning), over de hele lijn tussen de federale overheid en de gewesten en in samenwerking met de digitale industrie. 
• Waak over de rol van de privé- en publieke sector, en vermijd daarbij oneigenlijke en oneerlijke concurrentie van IT-overheidsdiensten ten opzichte van de privésector. 
• Ondersteun digitale innovatie en het gebruik van data in de gezondheidssector. Ontwikkel een visie en structurele financiering voor innovatie in de gezondheidssector en een coherent en doeltreffend programma om gezondheidsgegevens beter te gebruiken en delen.