Tijd voor een andere route
De Europese arbeidsmarkt daverde de voorbije jaren op zijn grondvesten. Van de coronapandemie tot het conflict in Oekraïne en de torenhoge inflatie, de lakmoesproeven volgen elkaar in snel tempo op. Maar wat blijkt? Onze arbeidsmarkt vertoont een opmerkelijke veerkracht. Ter illustratie, nog nooit waren zoveel mensen aan de slag in Europa: liefst 74,6% van de bevolking tussen 20 en 64 jaar. Daarmee zitten we al dicht tegen het Europese streefdoel voor 2030 aan. Dat staat op 78%.
Mix aan uitdagingen
‘Goed bezig!’ lijkt dan een logische conclusie. Niet meteen nood aan veel reskilling, upskilling en andere opleidingsstrategieën. Of toch? Wie verder kijkt dan de macrocijfers ziet een aantal stevige uitdagingen op de huidige weg:
Uitdaging 1: niet alle groepen zijn massaal aan de slag
Het gaat onder meer over mensen met een beperkte scholing, migranten, vrouwen en professionals aan het begin of einde van hun loopbaan.
Het verschil tussen mannen en vrouwen is nog opvallender in technologische sectoren. Zo is slechts 1 op de 6 IT-specialisten een vrouw. Daar lijkt niet veel beterschap in te komen, want 2 op de 3 afgestudeerden in het STEM-onderwijs zijn mannen.
Uitdaging 2: bedrijven vinden geen geschikte werknemers
Zowat 3 op de 4 bedrijven beweert moeite te hebben om werknemers met de juiste skills te vinden. Deze evolutie heeft dan weer een negatieve invloed op de economische groei. In cijfers: 28% van de maakbedrijven en 31% van de dienstverlenende en bouwbedrijven ondervinden directe hinder op het vlak van productiviteit.
Uitdaging 3: digitale skills zijn voor de happy few
Volgens de Digital Economy and Society Index (DESI, 2022) beschikt slechts 54% van de Europese bevolking over fundamentele digitale skills. Kijken we naar de bredere bevolking, dan heeft 40% nood aan opleiding om digitale skills aan te leren.
Ook hier is de conclusie dat we nog een hele weg te gaan hebben willen we de Europese streefdoelen van het Digitaal Kompas 2030 bereiken:
- 80% van de volwassenen bezit fundamentele digitale skills,
- 20 miljoen mensen werken als IT-specialist,
- Meer vrouwen aan de slag in technologische sectoren.
Uitdaging 4: de twintransitie vraagt om massale upskilling en reskilling
Groene transitie: strategieën zoals het EU Green Deal Industrial Plan en de Net-Zero Industry Act zullen jobs creëren in tal van industrieën. Een tekort aan geschikte arbeidskrachten kan die toename van de werkgelegenheid echter aanzienlijk belemmeren.
Digitale transitie: enerzijds lost de digitalisering een deel van de arbeidskrapte op, anderzijds leidt de adoptie van nieuwe digitale technologieën tot een grotere vraag naar bepaalde profielen.
Europa als bewustmaker, motivator en financiële springplank
Talent ontwikkelen via futureproof onderwijs, de verdere inburgering van levenslang leren, en een nauwe band tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt zijn cruciaal voor de competitiviteit van onze kenniseconomie. Daarom steunt Agoria de verschillende Europese initiatieven om talentontwikkeling onder de aandacht te brengen, waaronder het EU Green Deal Industrial Plan, het Europees Jaar van de vaardigheden 2023 en het Pact for Skills. Maar het kan beter.
Wat we van de Europese instellingen verwachten? Dat ze meer sensibiliseren, meer impulsen geven om actie te ondernemen, en meer financiële steun beschikbaar stellen van technologische spelers – in het bijzonder kmo’s.
Roadmap naar duurzame welvaart
#1 Strategische workforceplanning
Agoria vraagt meer inzichten in de evolutie van vraag en aanbod in de arbeidsmarkt, zowel kwantitatief als kwalitatief. Die inzichten gaan onder meer over jobverlies, jobcreatie en jobinhoud en zijn de basis voor een proactief markt- en opleidingsbeleid.
#2 Toegankelijke talentclusters voor tech
Agoria pleit voor de oprichting van Europese knowledge hubs rond specifieke expertisedomeinen en opkomende technologieën. Die zijn op hun beurt gelinkt aan regionale clusters voor een optimale doorstroom van kennis. Publieke en private partners werken nauw samen om dit netwerk op poten te zetten.
#3 Skills als integraal onderdeel van innovatieprogramma’s
Agoria stelt vast dat de Europese innovatieprogramma’s vooral de twintransitie willen versnellen. Maar in veel van die innovatieprogramma’s worden skills als een apart onderdeel omschreven of als flankerend beleid. De implementatie van vernieuwde technologieën is echter pas succesvol als er voldoende talent aanwezig is om die innovaties te implementeren.
#4 Opname opleidingstechnologieën in EU-calls voor opleidingsprogramma’s
Agoria ziet nog veel potentieel om leerprocessen te personaliseren én optimaliseren door het gebruik van technologie. Programma’s zoals de European Digital Education Accelerator moeten daarom nieuwe opleidingstechnologieën integreren.
Technology for a better world
Agoria zet in zijn duurzaamheidsstrategie in op duurzame tewerkstelling. Dat houdt in dat we de juiste condities creëren voor lange, gezonde en gelukkige loopbanen. Cruciaal daarbij is dat mensen weten welke skills en competenties ze nodig hebben. Niet alleen in hun huidige job, maar ook morgen. Bovendien moeten ze die skills en competenties kunnen ontwikkelen in lerende organisaties. Onze nieuwe paden voor onderwijs en opleiding kaderen hierin.